Δημόσιες Υπηρεσίες και Άτομα με Αναπηρία

Στους κύκλους των ψυχολόγων συναντάται συχνά ο όρος της μαθημένης απάθειας που αφορά σε πειραματόζωα τα οποία αφού έχουν υποστεί μεγάλο αριθμό ηλεκτρικών εκκενώσεων χωρίς να είναι σε θέση να τις αποφύγουν, τελικά ζαρώνουν σε μια γωνιά ανίκανα να αντιδράσουν, ακόμη κι όταν είναι σε θέση να δραπετεύσουν και να αποφύγουν τυχόν αρνητικά ερεθίσματα. Την έννοια της μαθημένης απάθειας χρησιμοποιούν και οι κλινικοί ψυχολόγοι για να ερμηνεύσουν φαινόμενα απομόνωσης, αποκλεισμού και κατάθλιψης ατόμων που εξ’ αιτίας των αρνητικών τους εμπειριών, αποκτούν μια αίσθηση ανεπάρκειας που πολύ δύσκολα θα ξεπεράσουν.

Είναι αδιαμφισβήτητο πως ο Έλληνας πολίτης, σχεδόν σε κάθε επαφή του με το κράτος έρχεται αντιμέτωπος με μια αδιάφορη, απρόσωπη, ανάλγητη καθεστηκυία τάξη που θυμίζει εφιάλτη βγαλμένο από διήγημα του Κάφκα. Ένα άτομο με αναπηρία βιώνει τον παραπάνω εφιάλτη πολύ συχνότερα καθώς οι επαφές του με τη δημόσια διοίκηση αποτελούν μονόδρομο, όχι μόνο για να κατορθώσει να διατηρήσει ένα ανεκτό επίπεδο ζωής αλλά ακόμη και για να εξασφαλίσει την ίδια του την επιβίωση. Επιπλέον, ακριβώς επειδή οι ανάγκες ενός ανάπηρου ατόμου αποκλίνουν από το μέσο όρο του πληθυσμού, συχνά έρχονται σε σύγκρουση με τις συνήθεις γραφειοκρατικές πρακτικές. Άτομα με ειδικές ανάγκες αντιμετωπίζουν συνεχώς την αδιαφορία, αν όχι την εχθρότητα προσώπων που καταλαμβάνουν θέσεις ευθύνης. Νομικά κενά, άγνοια ειδικών διατάξεων, αδυναμία συνεννόησης, οδηγούν καθημερινά ανθρώπους που πάσχουν σε δαιδαλώδη γραφειοκρατικά αδιέξοδα, καθώς ξεβολεύουν υπαλλήλους από συνήθεις πρακτικές και ταράζουν το τέλμα της δημόσιας διοίκησης. Για να μπορέσει ένας νεφροπαθής σήμερα να κάνει χρήση των δικαιωμάτων του που απορρέουν από το νόμο, θα πρέπει να θυσιάσει προσωπική ζωή και εργασία προκειμένου να ανταποκριθεί σε ένα καθημερινό κυνήγι σφραγίδων και γνωματεύσεων. Δεν είναι επομένως λίγοι οι ανάπηροι που, κατά την έννοια της μαθημένης απάθειας, απελπίζονται, αποσύρονται από κάθε διεκδίκηση και ωθούνται σε ένα περιθώριο από το οποίο δύσκολα θα βγουν.