Παρασκευή 22 Απριλίου 2011

Στο κουτί της Πανδώρας

Η εικαζόμενη συναίνεση αποτελεί κατάκτηση ώριμων και ανεπτυγμένων κοινωνιών, στις οποίες οι δημοκρατικοί θεσμοί λειτουργούν και οι πολίτες εμπιστεύονται το κράτος. Το αν η ελληνική κοινωνία έχει φτάσει σε εκείνο το επίπεδο ωριμότητας που επιτρέπει την εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου είναι αμφίβολο. Σίγουρα δεν είμαστε Σουηδία, αλλά ούτε Φιλιππίνες ή Πακιστάν. Η ευρωπαϊκή εμπειρία της εικαζόμενης συναίνεσης δείχνει πως η επιτυχία της βασίστηκε στους ζωντανούς θεσμούς, την εμπιστοσύνη στις δομές που εμπλέκονται στη λειτουργία του συστήματος υγείας και τον κοινωνικό έλεγχο.
Η έννοια της εικαζόμενης συναίνεσης δεν αφορά τόσο στη μετά θάνατον διαχείριση του σώματος όσο στον κοινωνικό αλτρουισμό, την αναγνώριση της αξίας της ζωής και τη βούληση συμπαράστασης στο συνάνθρωπο που πάσχει. Άλλωστε τι είναι αυτό που εμποδίζει τον οποιονδήποτε δεν τρέφει αισθήματα φιλαλληλίας να αρνηθεί τη δωρεά των οργάνων του μετά θάνατον, πέρα από τη συνείδησή του; Αν κάποιος έχει σημαντικούς θρησκευτικούς ή όποιους άλλους λόγους να αποφύγει τη μετά θάνατον δωρεά, λέτε να βαρεθεί να ασχοληθεί με αυτήν ή να ξεχάσει να δηλώσει την αντίρρηση του; Αν η σιωπή δε σημαίνει κατάφαση τότε γιατί θα πρέπει ντε και καλά να σημαίνει άρνηση; Γιατί είναι προτιμότερο να ζητούμε από έναν συγγενή που βρίσκεται έξω από την εντατική σε άθλια κατάσταση, να εικάσει περί των πεποιθήσεων του νεκρού ανθρώπου του; Ας αναλογιστούμε για λίγο το τεράστιο υπαρξιακό άχθος με το οποίο έρχεται αντιμέτωπος όποιος αποφασίζει να συντάξει τη διαθήκη του, πόσο μάλλον κάποιος που αποφασίζει να γίνει δωρητής σώματος. Γιατί να μην ελαφρύνουμε τους ώμους των αλτρουιστών; Γιατί να μην ανταλλάξουμε τον υπαρξιακό φόβο με την έλλογη συνείδηση; Γιατί είναι εντιμότερο να εικάσουμε πως ζούμε σε μια κοινωνία φοβισμένων μικρόψυχων, που τρέμουν στην ιδέα να θαφτούν χωρίς τα όργανά τους και όχι σε μια κοινωνία γενναιόδωρων αλτρουιστών που νοιάζονται για το συνάνθρωπό τους;
Δυστυχώς στην Ελλάδα το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης έθεσε το θέμα υπό μορφή πυροτεχνήματος, χωρίς να έχει δημιουργήσει εκ των προτέρων τις αναγκαίες υποστηρικτικές δομές, ως όφειλε και χωρίς να έχει εμπλακεί στον απαραίτητο διάλογο με όλους τους αρμόδιους φορείς και την κοινωνία. Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την εντελώς ακατάλληλη χρονική συγκυρία που επιλέχθηκε για να τεθεί άνωθεν ένα τόσο ευαίσθητο θέμα, εν μέσω κρίσης, είχαν σαν αποτέλεσμα η επίμαχη διάταξη να παρουσιαστεί στα μάτια του κόσμου ως στέρηση αυτοδιάθεσης και ελεύθερης βούλησης. Η παραπάνω επικοινωνιακή αποτυχία ενεργοποίησε αυτόματα τα πιο συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας μας, δίνοντας τροφή σε σενάρια συνομωσίας και ρίχνοντας νερό στο μύλο της ημιμάθειας και της στείρας άρνησης.
Μεταμοσχεύσεις και δωρεά οργάνων είναι έννοιες άρρηκτα δεμένες. Χωρίς μετά θάνατον δωρητές δεν είναι δυνατό να έχουμε μεταμοσχεύσεις. Είναι λοιπόν τουλάχιστον υποκριτικό να υποστηρίζουμε πως είμαστε υπέρ των μεταμοσχεύσεων όταν δεν είμαστε οι ίδιοι δωρητές σώματος. Αν η κοινωνία μας δεν είναι ακόμη ώριμη για την εικαζόμενη συναίνεση, τότε θα έπρεπε να βρεθεί κάποιος άλλος τρόπος να μας αφυπνίσει ώστε να λάβουμε όλοι θέση απέναντι στο πρόβλημα. Τι θα λέγατε αν μετά από μια εξαντλητική ενημερωτική εκστρατεία όλοι οι ενήλικοι Έλληνες καλούμασταν να λάβουμε θέση υπέρ ή κατά της μετά θάνατον δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων. Φυσικά, όσοι τάσσονταν κατά της δωρεάς οργάνων θα τάσσονταν αυτόματα και κατά των μεταμοσχεύσεων, οπότε και θα παραιτούνταν του δικαιώματός τους να λάβουν κάποιο μόσχευμα στο μέλλον. Ας αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε την απαίτηση από την κοινωνία να μας βρει μόσχευμα τη στιγμή που θα το χρειαστούμε, όταν εμείς οι ίδιοι δεν αποφασίζουμε το αυτονόητο, να θέσουμε τα όργανά μας στη διάθεσή της όταν δεν θα μας είναι πια χρήσιμα. Άλλωστε πεμπτουσία της κοινωνίας αποτελεί η προστασία των αδύναμων κρίκων της. Μόνο μια τέτοια κοινωνία θα μπορούσε να αποτελέσει το δίχτυ που θα κρατήσει όσους από εμάς πρόκειται να κινδυνεύσουν στο μέλλον.  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου